Afgestudeerden, werkgevers en onderwijsinstellingen moeten kunnen vertrouwen op de kwaliteit van diploma’s. Naar aanleiding van tekortkomingen in de examenkwaliteit en het functioneren van examencommissies in het mbo die de Inspectie van het Onderwijs constateerde, zijn in 2017 de eisen aan examencommissie in het mbo aangescherpt. De aanscherpingen van de WEB betroffen a) de taakstelling van de examencommissies en verduidelijking van de taakverdeling tussen de examencommissies en het bevoegd gezag en b) nadere eisen ten aanzien van de instelling, benoeming en samenstelling van de examencommissie(s) door het bevoegd gezag. Met de wetswijzing is er tevens voor gekozen om de taken en eisen van de examencommissie op één plek in de WEB onder te brengen.
KBA Nijmegen heeft in opdracht van het ministerie van OCW de doeltreffendheid en effecten van deze wetswijziging onderzocht. Het onderzoek bestond uit een websearch, literatuurstudie, enquêtes onder beleidsmedewerkers examinering en voorzitters van examencommissies bij bekostigde en niet-bekostigde mbo-instellingen, casestudies bij bekostigde en niet-bekostigde mbo-instellingen en raadpleging van experts. De enquêtes en casestudies zijn gebaseerd op het principe van zelfevaluatie waarbij de respondenten hun percepties rapporteren.
De wetswijziging heeft in de ogen van een ruime meerderheid van de beleidsmedewerkers en voorzitters van examencommissies van mbo-instellingen een positieve uitwerking gehad op het functioneren van de examencommissies in het mbo. Bij een groot deel van de mbo-instellingen zijn de examencommissies opnieuw ingericht en vaak is het aantal examencommissies teruggebracht. Deze herstructurering is vaak samengegaan met een professionaliseringsslag. Onderwijsmanagers zijn veelal uit de examencommissies verdwenen en hun posities zijn opgevuld door docenten. Toegenomen onafhankelijkheid van de examencommissies wordt eveneens gezien als een uitvloeisel van het verdwijnen van managers uit de examencommissies, facilitering in de jaartaak, scholing en professionalisering. De borgingstaken van de examencommissies zijn verhelderd, bewustzijn van taken en verantwoordelijkheden is toegenomen en de scheiding tussen borgen en zorgen is verbeterd. Het onderzoek laat ook zien dat er nog sprake is van een ontwikkelproces. De scheiding tussen borgen en zorgen is veelal verbeterd maar is nog niet over de hele linie duidelijk en nageleefd. Daarbij is een aandachtspunt hoe bij deze scheiding de verbinding en communicatie tussen examencommissies en onderwijsteams kan worden behouden of versterkt.
De meerderheid van de bevraagde beleidsmedewerkers en voorzitters van examencommissies in het onderzoek deelt de overtuiging dat de verbetering in het functioneren van de examencommissie(s) heeft bijgedragen aan een betere kwaliteit van examinering. Deze inschattingen zijn gebaseerd op de redenering dat meer zicht op examenprocessen, verbetering van de examenprocessen en de toegenomen onafhankelijkheid en deskundigheid en veranderingen in de werkwijze van de examencommissie leiden tot een betere kwaliteit van de examinering. Nuanceringen vanuit met name de casestudies zijn dat de mbo-instellingen niet over data of harde indicatoren beschikken om hierover harde uitspraken te doen. Ook zijn naast het functioneren van de examencommissies gelijktijdig andere ontwikkelingen in de examinering van invloed geweest op de kwaliteit, zoals de Examenagenda mbo 2015-2020 en de afspraken over exameninstrumenten uit 2018.
Download het rapport via onderstaande knop.
Auteurs: drs. Bianca Leest, drs. Paul den Boer