Vanaf 1 augustus 2017 is de wet ‘Vroegtijdige aanmelddatum en toelatingsrecht tot het mbo’ in werking getreden. De nieuwe wet introduceert een set maatregelen, waaronder de aanmelddatum van 1 april, voorschriften voor procedures en informatievoorziening, het toelatingsrecht voor aankomende studenten, voorwaarden waaronder dat toelatingsrecht geldt en het verplichte bindend studieadvies in het eerste jaar van de opleiding. Gelijk met de invoering van de nieuwe wet is een meerjarig onderzoek gestart om de implementatie en gevolgen van de wet te monitoren en evalueren. KBA voert een vierjarige evaluatie en monitoring van de Wet vroegtijdige aanmelddatum en toelatingsrecht tot het middelbaar beroepsonderwijs uit samen met de Vrije Universiteit en het Expertisecentrum Beroepsonderwijs (ECBO). De onderzoekers bekijken of de beoogde doelen van de wet, het tegengaan van uitval op het mbo en een sterkere positie van de mbo-student, worden bereikt.
De rode draad in de conclusies over de derde meting van de monitor vormt de impact die de coronacrisis heeft (gehad) op het mbo. De gevolgen daarvan zijn niet te onderschatten. Alleen al het wegvallen van direct persoonlijk contact met de studenten gedurende lange periodes zet een enorme rem op de ontwikkelingen die door invoering van de wet in gang zijn gezet. In dat opzicht is het zeker te vroeg om te oordelen over de werkzaamheid van verschillende onderdelen van de wet.
Als we kijken naar de drie grote onderdelen van de wet, het toelatingsrecht, de vroegtijdige aanmelddatum en het BSA, dan springt vooral het toelatingsrecht er in positieve zin uit. Zoals beschreven in de rapportage is de impact van dit onderdeel van de wet groot. Wat daarbij een rol speelt, is dat veel instellingen al voor de invoering van de wet begonnen met hun beleid en intake aan te passen en dat de coronacrisis daardoor minder negatieve invloed had. Voor de vroegtijdige aanmelddatum en het BSA geldt dat de gevolgen van de coronacrisis veel groter waren en zijn.
Het belangrijkste, nieuwe inzicht dat de derde meting oplevert, is dat we ook over de coronagevolgen heen moeten kijken. Zowel rondom de vroegtijdige aanmelddatum als het BSA spelen vragen en discussies die – onafhankelijk van de coronacrisis – de invulling en het succes bepalen. Zo is het onduidelijk wat de vroegtijdige aanmelddatum nu precies aan verbeteringen voor het keuzeproces van de student inhoudt. De datum alleen verandert het keuzeproces niet. De vraag is wat er in de scholen, bij de aankomende student en in het hele proces van kiezen verandert. In het rapport wordt uitvoerig besproken wat de twijfels en discussies zijn rondom het BSA in de huidige vorm en hoe die de invulling van het begeleidingsproces en de vormgeving van het BSA mede bepalen. In de vorige tussenrapportage hebben we nadrukkelijk gewezen op de vraagstukken rondom de informatievoorziening voor studenten en het informatieniveau van studenten in relatie tot de rechten die de wet hen biedt.
De coronajaren hebben een zware wissel getrokken op het onderwijs, zowel op de studenten als de professionals. In het onderzoek zien we dat terug in stagnerende ontwikkeling rondom de elementen van de ingevoerde wet. Afwachten tot de coronagevolgen zijn weggeëbd, lijkt echter niet de juiste koers van handelen. Achterliggende vraagstukken vragen juist nu om nieuw initiatief en kritische discussie. De invoering van de wet en de effecten ervan zijn – mede door corona – nog niet uitgekristalliseerd. Gedacht kan worden aan initiatieven uit de sector zelf om tot een meer gemeenschappelijke uitvoeringspraktijk te komen en na te denken over mogelijkheden voor differentiatie.
Hieronder kun je het basisrapport downloaden. Hier vind je het samenvattende rapport en hier de factsheet.
Auteurs: drs. Ton Eimers, drs. Mariska Roelofs, drs. Bianca Leest