KBA Nijmegen heeft samen met het Kohnstamm Instituut en op verzoek van NRO en OCW onderzoek gedaan naar het onderwijsachterstandenbeleid (OAB) op het niveau van de school, ook wel de OAB-schoolaanpak genoemd. Door middel van een expertraadpleging, een literatuurstudie, een online survey onder schoolleiders van basisscholen met een hoge schoolweging en tien casestudies is in kaart gebracht op welke wijze basisscholen hun OAB-aanpak vormgeven: welke strategieën ze hanteren, op welke aspecten ze zich richten, op welke redeneerlijnen hun keuzes zijn gebaseerd en in welke mate het beleid integraal is. Enkele onderzoeksbevindingen zijn:
Er bestaat weinig literatuur over integraal OAB-schoolbeleid
Er is veel onderzoek gedaan naar de effectiviteit van afzonderlijke interventies/maatregelen op het terrein van onderwijsachterstandenbeleid (OAB), maar er is weinig literatuur te vinden over integrale effectieve schoolaanpakken. Ook de geraadpleegde experts reiken veel maatregelen aan die volgens hen onmisbaar zijn voor effectieve achterstandenbestrijding, maar hebben een verschillende visie op wat integraal effectief OAB-schoolbeleid is.
Eén op de zes basisscholen met een hoge schoolweging heeft geen expliciete OAB-aanpak
Uit de survey blijkt dat 17% van de basisscholen met een hoge schoolweging geen expliciete OAB-aanpak heeft. Van de basisscholen die wel een expliciete OAB-aanpak hebben is deze volgens driekwart van de schoolleiders te typeren als integraal. Daaronder worden echter uiteenlopende zaken verstaan. Ook is het lastig om helder te krijgen wat de onderliggende visie achter de OAB-aanpak is. De focus van de OAB-aanpak ligt op bijna alle onderzochte scholen sterk op het verbeteren van basisvaardigheden en de sociale competentie van OAB-doelgroepleerlingen.
Interne aangelegenheid
De ontwikkeling van de OAB-schoolaanpak blijkt op de meeste scholen een interne aangelegenheid, met veel inbreng van het eigen team. Daarbij wordt veel gebruikgemaakt van wetenschappelijke kennis. Externe partijen, zoals het schoolbestuur of de gemeente, maar ook het OAB-scholennetwerk (waarvan de helft van de onderzochte scholen deel uitmaakt) hebben veel minder invloed.
Portretten van scholen met een doordachte OAB-aanpak
Om diepgaander inzicht te verkrijgen in de redeneerlijnen achter het OAB-beleid van scholen zijn tien casestudies uitgevoerd. De onderzochte basisscholen verschillen sterk wat betreft context en ideeën over achterstandenbestrijding. Elke casebeschrijving toont echter een goed draaiende school met veel aandacht voor leerlingen én leerkrachten en een doordachte OAB-aanpak met een aantal gemeenschappelijke elementen.
Rapportages
Het onderzoek heeft drie deelrapporten opgeleverd. In de overkoepelende bijsluiter wordt het onderzoek samengevat en reflecteren we op de onderzoeksbevindingen. De bijsluiter is hieronder via de knop te downloaden. De deelrapportages zijn onder deze links te vinden:
OAB Deelrapport AB – Expert-bevraging & Literatuurstudie
OAB Deelrapport D – Schoolportretten
Vanuit het Kohnstamm Instituut werkte Annemiek Veen mee aan dit onderzoek.
Auteurs: dr. Annemarie van Langen, Tessa Jenniskens MSc