Thema’s

Onderwijs en ondersteuning voor kwetsbare doelgroepen

Leer- en kwalificatieplicht & voortijdig schoolverlaten

De leerplichtwet schrijft voor dat ieder kind in Nederland naar school moet: vanaf 5 jaar tot en met het schooljaar waarin een jongere 16 jaar wordt. Daarna begint de kwalificatieplicht, een van de maatregelen om schooluitval van jongeren tegen te gaan en de kwaliteit van startende jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten. Jongeren zonder startkwalificatie (een havo-, vwo- of mbo-diploma vanaf niveau 2) moeten tot hun achttiende verjaardag onderwijs volgen. Met de RMC-wet (regionaal meld- en coördinatiepunt voortijdig schoolverlaten) wil de overheid jongeren tot 23 jaar stimuleren om een startkwalificatie te halen. Gemeenten voeren de RMC-wet uit en de RMC-regio’s hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om een sluitend vangnet te bieden voor jongeren in een kwetsbare positie met als doel maatschappelijke achterstand te voorkomen. KBA voert op dit thema zowel landelijke als regionale onderzoeken uit. De onderzoeken zijn veelal gericht op de (regionale) aanpak van verzuim en voortijdig schoolverlaten. Het kan gaan om onderzoeken in opdracht van ministeries zoals OCW, maar ook om onderzoeken in opdracht van. gemeenten, brancheorganisaties of scholen.

In ons onderzoek staat zowel het perspectief van scholen als de (samenwerking in de) regio centraal. Welke maatregelen treffen scholen om verzuim, uitval en voortijdig schoolverlaten te voorkomen? Hoe functioneert de zorgstructuur in en rond de school? Hoe gaan scholen om met de intake, studiewisselingen of stagebegeleiding? Onderzoek laat zien wat werkt en maakt de samenhang tussen maatregelen zichtbaar.

Om voortijdig schoolverlaten te voorkomen is regionale samenwerking noodzakelijk. Het gaat om samenwerking tussen scholen onderling, tussen scholen en gemeenten, en tussen onderwijs en bedrijfsleven. Ons onderzoek laat zien waar knelpunten liggen, wat succesfactoren zijn en hoe samenwerking beter kan.

De inspanningen om voortijdig schoolverlaten te voorkomen en jongeren een startkwalificatie te laten behalen zijn vaak niet direct zichtvaar. Meestal kan pas na enkele jaren worden bepaald of jongeren daadwerkelijk hun startkwalificatie halen en werk vinden. Om de effecten van de VSV-aanpak zichtbaar te maken is monitoring nodig. KBA Nijmegen heeft de afgelopen jaren instrumenten ontwikkeld om VSV-beleid op het niveau van doelgroepen, scholen en regio te monitoren en te evalueren.

Onderwijs en ondersteuning voor kwetsbare doelgroepen

Van opleiding naar werk & Jeugdwerkloosheid

Kwetsbare groepen hebben vaak meer moeite met de overgang van opleiding naar werk, waar minder ruimte en aandacht is voor hun specifieke wensen, mogelijkheden en belemmeringen. Daarbij heeft de groep ook meer risico op jeugdwerkloosheid. De projecten en onderzoeken binnen dit thema richten zich vooral op oorzaken, trends, hoe deze overgang makkelijker gemaakt kan worden en risico’s kunnen worden verkleind. Daarnaast richten we ons op de manier waarop in regio's wordt samengewerkt en welke afspraken scholen, gemeenten en bedrijven maken om de ondersteuning aan deze doelgroepen effectief en efficiënt te laten verlopen.

Voorbeelden zijn:

De overgang van opleiding naar werk voor jongeren met een ondersteuningsbehoefte voor mbo-niveaus 3 en 4 en voor het hoger onderwijs

Maatschappelijke kosten en baten van extra ondersteuning en begeleiding van kwetsbare doelgroepen naar de arbeidsmarkt.

Praktijkleren met praktijkverklaring

Loopbanen van leerlingen vso/pro-mbo en hun naar de overgang naar de arbeidsmarkt.

Begeleiding van jongeren met een mbo-diploma niveau 1 en 2 bij hun start op de arbeidsmarkt.

Begeleiding en ondersteuning bij Leven Lang Ontwikkelen van laaggeletterden en laagopgeleiden (Nationaal Groeifondsprogramma LLO Collectief).

Onderwijs

Leerprestaties

Het team onderwijs onderzoekt de leerprestaties van leerlingen binnen alle niveaus van het onderwijs. In 2018 heeft KBA samen met Expertisecentrum Nederlands meegewerkt aan het PISA-onderzoek: een grootschalig internationaal onderzoek onder 15-jarige scholieren. PISA onderzoekt de prestaties op de gebieden wiskunde, natuurwetenschappen en leesvaardigheid. PISA 2018 richtte zich op leesvaardigheid. Naast PISA worden ook andere onderzoeken verricht naar onderwijsrendement zoals de Evaluatie Passend Onderwijs. Onderzoeksmethoden die gebruikt worden zijn onder meer, enquetes, dataverzameling, interviews en meta-analyses.

Onderwijs

Onderwijsachterstanden

Ondanks dat het onderwijssysteem in Nederland voor iedereen toegankelijk is, zoals wettelijk vastgelegd, zijn er soms toch onderwijsachterstanden. KBA onderzoekt hoe deze achterstanden zijn ontstaan en hoe deze gemeten kunnen worden. Het blijkt lastig te zijn om de behoefte aan leerwegondersteuning of praktijkonderwijs objectief te meten. Er blijkt wel een relatie te bestaan tussen het milieu van de leerling en de risicofactoren op een onderwijsachterstand. Leerwegondersteuning en praktijkonderwijs zijn vooralsnog niet volledig afgestemd op de behoeften binnen regio’s. Afwegingen moeten gemaakt worden op basis van verwachte behoefte in de regio.

Onderwijs

Lerarentekort

Het (dreigende) lerarentekort is al sinds 1992 een punt van discussie. Dit geldt voor het gehele onderwijs: zowel PO als VO en ook steeds meer in het MBO. KBA onderzoekt wat de oorzaken én de gevolgen zijn van dit lerarentekort en wat concrete stappen kunnen zijn om dit tekort op te vangen. Zij doen dit in samenwerking met andere onderzoeksinstituten binnen een consortium, in opdracht van het ministerie van OCW. De onderzoekers gebruiken hiervoor verschillende onderzoeksmethoden zoals vragenlijsten, dossieronderzoek, dataverzameling en interviews. Wil je meer weten? Neem dan contact op met Mariska Roelofs.

Onderwijs

Burgerschap en LOB

KBA doet inventariserend onderzoek naar de inhoud en kwaliteit van de lessen burgerschap en LOB. Vooral in het MBO omdat daar weinig zicht op is geweest omdat bij beide generieke kwalificatie-eisen zijn en een inspanningsplicht wordt verwacht van studenten. Binnen dit thema worden vragen onderzocht als: wat is de kwaliteit van de lessen Burgerschap en LOB en hoe ervaren studenten de lessen? Gebruikte onderzoeksmethoden zijn: enquêtes (online), diepte-interviews en casestudies.

Onderwijs

Macrodoelmatigheid

KBA Nijmegen voert ook onderzoek uit naar de aansluiting van onderwijs en arbeidsmarkt. Inzicht in de behoeften van de arbeidsmarkt (voldoende en juist gekwalificeerd personeel) is voor het (beroeps) onderwijs bijzonder van belang. Door onderzoek naar de arbeidsmarkt, krijgen aanbieders van onderwijs en scholing handvatten aangereikt om de kwalitatieve en kwantitatieve aansluiting tussen het (beroeps)onderwijs en de arbeidsmarkt te verbeteren: beantwoordt onze (beoogde) opleiding (nog) wel aan de vraag van de arbeidsmarkt?

Macrodoelmatigheidsonderzoek brengt voor onderwijsinstellingen in kaart of er een kwalitatieve en kwantitatieve behoefte is aan het beroep waarop een nieuwe opleiding zich gaat richten. Ook levert onderzoek naar de arbeidsmarkt informatie (via beroepscompetentieprofielen) om kwalificatieprofielen te kunnen formuleren. Hierin zijn de competenties beschreven waarover iemand moet beschikken na het volgen van een bepaalde opleiding.

Zodra een hogeschool of universiteit een nieuwe opleiding wil starten moet hiervoor allereerst een aanvraag macrodoelmatigheid worden ingediend bij de Commissie Doelmatigheid Hoger Onderwijs (CDHO). Deze commissie beoordeelt of een opleiding beantwoordt aan een arbeidsmarktbehoefte, en/of maatschappelijke behoefte, en/of een wetenschappelijke behoefte en of er ruimte is in het landelijk aanbod voor de beoogde opleiding. Macrodoelmatigheidsonderzoeken kunnen als onafhankelijke onderlegger voor de CDHO-aanvragen gebruikt worden. KBA Nijmegen heeft inmiddels een groot aantal macrodoelmatigheidsonderzoeken op haar naam staan.

Ook ondersteunt KBA Nijmegen onderwijsinstellingen bij het maken van leerling- en studentprognoses. Het geeft belangrijk inzicht voor strategisch beleid omtrent onder meer huisvesting, studentenwerving, aansluiting vraag en aanbod op de arbeidsmarkt, instellen numerus fixus, etc.

Arbeid

Stromen op de arbeidsmarkt

De onderzoeken binnen dit subthema richten zich vooral op vragen betreffende: vraag en aanbod, krapte, stimuleren van instroom, voorkomen van teveel uitstroom. Een van de onderzoeken die tweejaarlijks terugkomt is die van de arbeidsmarkt in de technische installatiebranche in opdracht van Wij Techniek.

Arbeid

Leven Lang Ontwikkelen (LLO)

Door de komst van het STAP-budget en het leven lang leren krediet, zet de overheid in op flexibele werknemers en betere posities op de arbeidsmarkt. KBA onderzoekt hoe omscholing, bijscholing, zijinstromers en hoe de arbeidsmarkt zich aan het onderwijs aanpast en andersom. Hoe wordt duurzame inzetbaarheid in praktijk gebracht en wat zijn de uitwerkingen daarvan? Er worden verschillende onderzoeksmethoden gebruikt: dossieronderzoek, enquêtes (online en offline), multi-method dataverzameling & microdata van het CBS.

Arbeid

Flexibele schil van bedrijven

In een tijd waarin de wereld razendsnel verandert, moeten bedrijven meegaan in die ontwikkelingen. Dat betekent ook veranderingen in personeelsverloop? KBA onderzoekt het verloop van het personeel wat voor contracten zij hebben en brengt ontwikkelingen in kaart. Zij doet dit in opdracht van de Technische Installatiebranche maar ook voor de uitzend- en uitleenbranche, waarvoor zij sectoranalyses uitvoert. Hier worden verschillende onderzoeksmethoden gebruikt: dossieronderzoek, enquêtes en multi-method dataverzameling.

Arbeid

Ontwikkelingen in werk en beroepsinhoud

De overheid wil dat in 2050 iedereen van het gas af is. Dat brengt een hoop veranderingen én werk met zich mee voor de technische installatiebranche. Ook de opkomst van nieuwe technologieën zoals warmtepompen, zonneboilers en pelletkachels zorgt voor veranderingen in de sector. KBA onderzoekt in opdracht van Wij Techniek hoe deze ontwikkelingen invloed hebben op werk zelf, de beroepsinhoud en wat dat betekent voor de toekomst van de technische installatiebranche.